آزمون ماتریس های پیشرونده ریون (که عمدتا آن را ماتریس های ریون می‌گویند) یا به اختصار RPM، مجموعه تست های غیر-زبانی (verbal) از ابزارهای رایج اندازه‌گیری استدلال قیاسی، توانایی درک مفاهیم انتزاعی و سنجش قوه ادراک است که معمولا در زمینه های آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمون ۶۰ سوالی، برای سنجش استدلال انتزاعی افراد به عنوان بخشی از هوش عمومی به کار گرفته می‌شود.

آزمون بهره هوشی ریون متداول ترین و مشهورترین آزمونی است که برای بازه سنی 5 سال به بالا طراحی شده است. ساختار این آزمون از 60 سوال تشکیل شده که به صورت پاسخ چند گزینه ای (6-8 گزینه) به آن پاسخ داده می‌شود و ترتیب چیدمان دشواری سوالات از آسان به سخت است. این آزمون هوش استدلالی و هوش عمومی آزمون دهنده را که با عنوان «عامل هوش عمومی اسپیرمن» (Spearsman’s g) شناخته می‌شود، اندازه گیری می‌کند.

اکثر ما ممکن است آزمون ریون را انجام داده باشیم. این آزمون‌ها معمولا در مدارس و فرایندهای استخدام به‌طور مرتب انجام می‌شوند. در واقع اکنون این تست، بخش مهمی از تست‌های روان‌شناختی در فرایندهای انتخاب مشاغل است.

به‌گفته ارسطو: «هوش نه‌تنها از دانش، بلکه از مهارت استفاده از دانش تشکیل شده است».

با توجه به پیشینه‌ای که از تست هوش (IQ) ریون در ذهنمان داریم، ممکن است با ذهنیت منفی به سراغش برویم. این تست عامل چالش‌برانگیز و تعیین‌کننده در تحصیلات یا زندگی حرفه‌ای ما بوده است؛ با این حال برخی از افراد، ماتریس‌های پیش‌رونده ریون را بسیار جالب می‌دانند و از حل این معماهای کوچک لذت می‌برند. آنها دوست دارند الگوها و مجموعه‌ها را پیدا کنند، استنتاج و نتیجه‌گیری کنند و درمورد چگونگی تصحیح ادراک و انتزاعات تصمیم بگیرند.

اندازه‌گیری ضریب هوشی (IQ) هنوز هم موردتوجه بسیاری از افراد و شرکت‌ها است. صرف‌نظر از اینکه تئوری «هوش چندگانه» هاوارد گاردنر (Howard Gardner) را ‌بپذیریم یا نه، با این تست می‌خواهیم توانایی افراد را برای استدلال منطقی، حل مسئله و تفکر انتقادی اندازه‌گیری و اولویت‌بندی کنیم.

تست ریون در حقیقت، استدلال انتزاعی و هوش سیال را اندازه‌گیری می‌کند. هوش سیال به ما امکان می‌دهد تا بهتر بتوانیم از پس مشکلات روزمره‌ خود بربیاییم. شاید در آینده و با گسترش نتایج تحقیقات گوناگون، تست‌های روان‌شناختی نیز تغییر کنند.

تاریخچه تست هوش (IQ) ریون

روانشناس انگلیسی به نام آقای جان کارلیل ریون (John C. Raven) در سال 1936 این آزمون را بر پایه دو عامل عناصر g اسپیرمن یعنی استقرا و بهره (هوش طبیعی) طراحی کرد. الگوهای این آزمون به شکل ماتریس های 6×6 – 4×4 یا 2×2 است و به همین دلیل ماتریس پیشرونده نامیده می‌شود.

علاقه ریون به روانشناسی در سنین پایه باعث شد تا ابزارهای سنجش توانایی کودکان را مورد مطالعه قرار دهد. با وجود اینکه در کودکی پدر خودش را از دست داد و مراقبت از مادر و دو خواهرش را بر عهده گرفت، علاقه های علمی خودش را نیز دنبال کرد. او بعدها در زمینه شغلی خود به سرپرستی مدرسه ای برای کودکان با شرایط ناتوانی فیزیکی منصوب شد. وی به این نتیجه رسید که انجام آزمون های رایج آن دوره در مدارس و محیط کار دشوار بوده و تفسیر نتایج نیز به دلیل ادغام عناصر مختلف مشکل است. در نتیجه به فکر تدوین و طراحی آزمون بهره هوشی عمومی که به ریون مشهور شد، افتاد. جالب اینکه روش تدوین این آزمون در پایان نامه کارشناسی ارشد وی تشریح شده است.

آزمون بهره هوشی ریون بر اساس نظریه ای تدوین شد که بعدها به نظریه سوال پاسخ (response) مشهور شد. سه فرزند وی در اسکاتلند مرکز ارزیابی ریون را در سال 1972 تاسیس کردند. در سال 2004 موسسه آموزشی هارکورت، ریون را خرید و بعدها نیز این شرکت توسط پیرسون خریداری شد. 

طراحی این تست روان‌سنجی برای ارزیابی افسران نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا بود، اما بعد مشخص شد که به‌طور کلی، برای ارزیابی هوش، مستقل از دانش کسب‌شده نیز مفید و معتبر است.

مزایای آزمون ریون

این تست برای کودکان و بزرگ‌سالان، صرف‌نظر از اینکه فرد مشکلات ارتباطی یا حرکتی داشته باشد، کارآمد است و به‌طور کلی، برای اکثر مردم جالب توجه و سرگرم‌کننده به حساب می‌آید.

این امر مستلزم توجه «گشتالت» (نظریه‌ای که طبق آن، دنیا را در «کل‌های معنی‌دار» تجربه می‌کنیم و محرک‌های جداگانه را نمی‌بینیم) و همچنین استدلال مشابهی است که در آن شخص باید از رفتار اکتشافی استفاده کند؛افراد همچنین باید مقایسه کنند و از منابع مختلفی برای تکمیل ماتریس‌ها بهره‌مند شوند.

همچنین، یکی از بزرگ‌ترین مزایای تست هوش (IQ) ریون این است که می‌تواند به‌سرعت اطلاعات معتبر را درمورد عملکرد شناختی بزرگ‌سالان یا کودکان فراهم کند.

جان ریون گفته است که نباید فقط از این آزمایش برای سنجش هوش استفاده کنیم، بلکه باید منابع اطلاعاتی دیگری را نیز در نظر بگیریم تا این آزمون بسیار قدرتمندتر و نتایج آن قابل‌استنادتر شوند.

همه سوالات مربوط به آزمون ریون شامل طرح های بصری هندسی هستند که در صورت سوال یکی از گزینه ها خالی بوده و آزمون دهنده باید از بین شش تا هشت گزینه، قطعه مربوطه را انتخاب کند تا این طرح ها به صورت منطقی کامل شوند. در اصل، آزمون های ماتریس پیشرونده ریون و نیز آزمون های واژگان به منظور پژوهش ریشه های محیطی و ژنتیکی توانایی شناختی طراحی شده اند. آقای ریون به این نتیجه رسید که بررسی و تفسیر نتایج حاصل از آزمون های متداول آن زمان، سخت و دشوار است. به همین دلیل، او سنجه های ساده ای را بر اساس دو عنصر اصلی عامل g اسپیرمن تدوین کرد: 1. توانایی تفکر منطقی و درک پیچیدگی روابط (درک استنباطی) و قابلیت حفظ و ساخت دوباره اطلاعات. (توانایی بازیابی).

کاربردهای تست هوش ریون

آزمون ها برای اهداف پژوهشی نیز طراحی شده اند. وابسته نبودن به مهارت های خواندن و نوشتن و سادگی تفسیر آنها، کاربرد آزمون ریون را گسترده ساخته است. استفاده نیروهای مسلح بریتانیا از آزمون ماتریس های استاندارد از سال 1942 و سایر نیروهای نظامی در سراسر دنیا (مانند شوروی سابق) نیز تا همین قرن اخیر نیز ادامه داشته است. همچنین با افزایش کاربرد تست های شناختی مانند ریون در محیط کار، این آزمون به یکی از ابزارهای جذب و بررسی صلاحیت نامزدها نیز تبدیل شده است.

به صورت کلی تست هوش ریون را می‌توان در یک نگاه به شکل زیر مطرح کرد:

• سنجش مهارت های پیشرفته مشاهده و تفکر
• تحلیل مهارت حل مساله جدید و پیچیده
• پیش بینی مهارت درک سریع مفاهیم افراد
• 60 سوال- 6 الی 8 گزینه
• افزایش تدریجی دشواری سوالات
• مناسب برای ارزیابی نامزدهای شغلی در همه صنایع و نیز داوطلبان تحصیلات تکمیلی.​​

تست هوش ریون چگونه عمل می‌کند؟

آزمون ریون شامل ۶۰ پرسش چندگزینه‌ای است که از آسان به سخت مرتب شده‌اند. این سؤالات شامل مجموعه‌ای از اشکال هندسی انتزاعی و ناقص هستند که فرد باید آنها را حل کند. در نگاه اول، ممکن است تصور کنید که باید اشکال نامنظم و گیج‌کننده را درک کنید.

به‌طور کلی، شرکت‌کنندگان حدود ۴۵ دقیقه زمان دارند. این زمان، برای کودکان و بزرگ‌سالان زمان مناسبی است تا بتوانند از توانایی سازنده خود (eductive ability) استفاده کنند.

توانایی سازنده، یعنی یافتن روابط و همبستگی‌ها در اطلاعات و اشکالی که به نظر می‌رسد ربطی به ‌هم ندارند. این نوع توانایی فکری، ما را ملزم به مقایسه، کسر، بازنمایی ذهنی و استفاده از اصول استدلالی و منطقی می‌کند.

سؤالات تست هوش ریون فاکتور g اسپیرمن را تشکیل می‌دهند که بسیاری از افراد، آن را تعیین‌کننده هوش می‌دانند.

این تست ابزاری برای سنجش هوش غیرکلامی است که به سطح تحصیلی یا تجربه فردی بستگی ندارد؛ همچنین برای موقعیت‌هایی مفید است که می‌خواهید به‌طور کلی اطلاعاتی را درمورد دانشجویان یا متقاضیان شغلی به‌خصوص کسب کنید.

سهولت انجام و سرعت مطلوب ارائه نتیجه، باعث محبوبیت و گسترش این تست هوش (IQ) شده است.

افراد طبق این آزمون به نابغه، برهوش، باهوش، متوسط، متوسط ضعیف، مرزی و عقب مانده و مرزی ضعیف تقسیم می‌شوند.

شروع آزمون

در صفحه باز شده روی گزینه شروع تست کلیک کنید.

منبع : وبسايت کاربوم